Nga Harore

He kaupapa tino whakahirahira ngaa harore oo Aotearoa, moo te hauora tonu oo te waonui aa Taane, ngaa waahi aa Haumie Tiketike, te mata oo te whenua, ngaa waikeri maaori oo Tangaroa. He mea moohio, e moe ngaatahi ana ngaa harore nei, ki ngaa pakiaka oo ngaa tupu, hei awhi atu i aa raatou, ki te ngote i ngaa painga oo te whenua. Kaa whakamemehatia e raatou, ngaa rau taka, ngaa peka, ngaatimutimu hoki, aa ka whakahokia paitia, ngaa painga, ki roto i te whenua. E moe ana ngaa harore, ki roto i ngaa tupu maha, kaa karohia, ngaa mahi tuukino oo ngaa ngaarara, araa, oo weetahi atu harore hoki. Kei ngaa tupu katoa oo Rongomaataane (mai i ngaa otaota, tae atu ki ngaa harakeke, ki ngaa paina raakau hoki) he harore, e whakatoo haere ana i ngaa maauiui, ki roto i ngaa tupu raa, aa kaa whakatoomuri too raatou tupuranga.

Kei roto i ngaa raakau pirau, me te whenua hoki, ngaa harore e moe ana. I te nuinga oo ngaa waa, he taura whaati huna, araa koo �hyphae� te ingoa. Ki te takoto tika te aahuatanga oo te rangi, i ngaa waahanga oo te Ngaahuru, oo te Kooanga hoki, kaa whakaputa uri ngaa harore, kaa mahia he kaupapa hoou aa koo whakputa hua; te ingoa. Naa kaa whakatukua hu pua iti ki waho, kaa kapua, et te hau me te ua, ngaa ngaarara me ngaa kararehe hoki, aa kaa whakatoo haere ngaa pua nei ki runga i te mata oo te whenua.

He maha ngaa harore maaori kei konei, kei Aotearoa anake e tupu haere ana. He pounamu weetahi, pea, aa toona waa, kaa ngaro aakee tonu atu raatou. I taur mai weetahi, noo weeraa oo ngaa whenua oo taa waahi, i haere mai weetahi i runga i ngaa puhipuhitanga oo ngaa hau, weetahi naa te tangata, naa te mahi hokohoko i mauria mai (kaa taea te puhipuhi oo te hau ki te piikau mai i ngaa pua uri harore mai i Poihakena).

Kei roto i teenei �Pouaarahitohu ki ngaa Harore oo Aotearoa� he koorero moo weetahi oo ngaa harore waahirahi ake, whaarite hoki, araa koo te whakaputa hua te aahuatanga matua. Me te moohio kau tino maha ngaa harore e whakaputa pua rahi ake ana, kia kitea maarika e te kanohi kau. Weetahi oo ngaa pua, maa roto i te kanohi whakarahi anake kaa tahi anoo kaa kitea, naa horekau he koorero moo raatou i roto i teenei Pouaarahitou.

E whakapuaki tonu ana te pouaarahito nei i ngaa mahi oo ngaa harore, araa koo te harore (Armillaria novaezelandiae) kaa taea te kai, me te aawheto (Cordyceps robertsii) aa i puta mai he waituhi mangu hei whakataa, he taa moko.

Too maatou tuumanako, kia whakatuuria he pouaarahitohu, kia moohio maariki ai ngaa taangata, ki ngaa harore katoa oo Aotearoa. Ahakoa i waahi koorerongia koo weehea ngaa harore taea te kai, kaua e kai hoki, he mahi whakapoorearea teenei i te hinengaro. He maha ngaa harore kaahore anoo i koorerongia i te pouaarahitohu nei, aa koo weenei kua oti nei, maa te rerekeetanga i ngaa waahi tupu ai, me te aahuatanga oo te rangi, kaa tino tiini oo ratou aahua. Meenaa e rangiruangia ana woo koutou hinengaro i aa koutou e whakaaronui ana meenaa e tika ana teetahi harore ki te kai, kaahore raanei, koo te mea tika rawa atu, kaua e kaingia.

 

^ to top ^